Wykonywanie pracy w sobotę to częsta kwestia sporna, która u znacznej części pracowników budzi wiele wątpliwości. Nieznajomość Kodeksu pracy jest najczęstszą przyczyną nieuzasadnionych roszczeń ze strony osób zatrudnionych oraz nadużyć ze strony pracodawców.

Co należy wiedzieć o pracy w sobotę? Czy szef ma prawo wymagać od pracowników stawiania się w pracy w dniu, który jest określony jako wolny od obowiązków?

Czy praca w sobotę jest zgodna z prawem?

Zatrudnienie na pełen etat jest najczęściej związane z pięciodniowym systemem pracy. W takim przypadku do dni pracujących zalicza się dni robocze. Natomiast wolny od wykonywania obowiązków pozostaje weekend, czyli sobota i niedziela.

W określonych przypadkach pracodawca ma jednak prawo poprosić pracowników o stawienie się w miejscu pracy również w sobotę. Zgodnie z polskim prawem taka sytuacja może mieć miejsce w czterech przypadkach.

Jakich?

Są to czynności wymagające prowadzenia akcji ratowniczej, ochrony mienia, usunięcia skutków awarii oraz szczególne potrzeby pracodawcy. Ostatnia z wymienionych sytuacji jest najczęstszą przyczyną konieczności wykonywania pracy w sobotę. Z tego powodu pracownik może zostać poproszony o stawienie się w pracy w dniu wolnym od obowiązków w momencie kiedy przełożony uzna, że istnieje taka konieczność.

W jaki sposób należy liczyć godziny przepracowane w sobotę?

Kodeks pracy określa, że dni wykonywania pracy przypadające na sobotę, powinny zostać wliczone w poczet normalnych dni pracujących. Wówczas nawet dwie godziny spędzone w pracy są uznawane jako pełen dzień roboczy.

Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikom rekompensaty do końca trwania okresu rozliczeniowego, czyli najczęściej do końca bieżącego miesiąca. Zwolnienie z obowiązków pracowniczych w innym dniu roboczym w późniejszym czasie jest zatem obowiązkowe.

Kary za nieprzestrzeganie tego przepisu oscylują w granicach od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Alternatywą dla przyznania pracownikowi dnia wolnego w innym terminie jest wypłacenie rekompensaty finansowej. Wówczas wynagrodzenie jest równe ilości przepracowanych godzin pomnożonych przez obowiązującą stawkę godzinową.

Czy należy się dzień wolny od pracy za nadgodziny w sobotę?

Każdy pracownik ma prawo ubiegać się o uzyskanie dodatkowego dnia wolnego od pracy, jeśli miała miejsce sytuacja wykonywania obowiązków pracowniczych w weekend. Niedostosowanie się do tego przepisu jest złamaniem prawa przez pracodawcę. Większość właścicieli firm decyduje się na wypłacanie wynagrodzeń za czas przepracowany w sobotę, ponieważ najczęstszą przyczyną takich praktyk jest brak odpowiednio licznej kadry pracowniczej.

Jak są płatne nadgodziny w sobotę?

Wynagrodzenie za każdą przepracowaną ponadprogramowo godzinę wynosi 150% stawki godzinowej. Sytuacja ta dotyczy zarówno dni roboczych, jak i weekendów. Oznacza to, że pracownikowi wykonującemu swoje obowiązki dłużej niż 8 godzin w ciągu doby należy się dodatek w wysokości połowy wynagrodzenia otrzymanego za ten dzień.

Warto jednak pamiętać, że taka sytuacja ma miejsce tylko wtedy, gdy dochodzi do przekroczenia dobowej normy czasu pracy. Z tego powodu wykonywanie obowiązków pracowniczych przez trzy lub cztery godziny w sobotę oznacza otrzymanie standardowego wynagrodzenia za przepracowany czas lub rekompensaty w postaci dodatkowego dnia wolnego.

Czy należy się dzień wolny za nadgodziny w soboty?

Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista, ponieważ zgodnie z polskim prawem pracownik może ubiegać się o dzień wolny. Jednak w rzeczywistości dochodzi do wielu nadużyć ze strony pracodawców. Kodeks pracy określa, że wypłata rekompensaty finansowej może zastąpić dzień wolny od pracy w wyjątkowych sytuacjach, w których firma nie jest w stanie zapewnić takiej możliwości.

Większość pracodawców wykorzystuje tę lukę w prawie, aby notorycznie uniemożliwiać udzielenia dnia wolnego za nadgodziny w soboty.

Nadgodziny w soboty, a dzień wolny od pracy

Jeszcze bardziej złożona sytuacja ma miejsce w momencie wykonywania obowiązków pracowniczych w sobotę przez więcej niż osiem godzin. Pracodawca może udzielić rekompensaty w postaci dnia wolnego za ten czas. Jednak dodatkowe wynagrodzenie pieniężne za nadgodziny również powinno zostać wypłacone. W takiej sytuacji w końcowym efekcie pod koniec okresu rozliczeniowego pracownik powinien uzyskać dodatkowy dzień wolny oraz dodatek za nadgodziny. Ten aspekt jest często pomijany przez pracodawców. Dlatego warto pamiętać o zapisach prawnych, których firmy są zobowiązane przestrzegać.

Czy prawo pracy w sobotę jest wystarczająco przejrzyste?

Nadgodziny w sobotę od wielu lat budzą mnóstwo kontrowersji. Dla wielu osób polski Kodeks pracy nie określa wystarczająco szczegółowo zasad, które obowiązują w tym aspekcie. Każdy z nas doskonale wie, że „nieznajomość prawa szkodzi”. Dlatego warto dokładnie zapoznać się z obowiązującymi przepisami. Pozwoli to wyłapać wszelkie nadużycia, które są niestety nieodłączną częścią każdego rynku pracy.